KTS Trần Ngọc Chính, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng – Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, nếu phát triển được trục hạ tầng du lịch cao cấp, hạ tầng giao thông hiện đại gồm đường sông, đường bộ, đường sắt song song kết nối từ TPHCM – Củ Chi – Núi Bà Đen - Tây Ninh, sẽ tạo ra không gian "trên bến dưới thuyền" sôi động cho hành lang sông Sài Gòn như cách các thành phố lớn trên thế giới đã thành công.
Sông Sài Gòn phải trở thành trụ cột phát triển kinh tế và du lịch bền vững
Để đạt được mục tiêu trở thành TP toàn cầu, nhiều ý kiến cho rằng TPHCM không chỉ phải trở thành đầu tàu về kinh tế mà còn cần là hình mẫu xuất sắc về hạ tầng, lấy hành lang ven sông Sài Gòn liên kết Vùng TPHCM làm trọng tâm. Ông có đồng tình với nhận định này?
TPHCM là đầu tàu trong phát triển kinh tế của cả nước với vị thế không chỉ là thành phố lớn về kinh tế, văn hóa, xã hội mà còn là đô thị mang tính toàn cầu với khu vực Đông Nam Á cũng như Châu Á. Chúng ta đang xây dựng vị thế của TPHCM là thành phố toàn cầu, vì vậy việc nghiên cứu quy hoạch TPHCM đến 2030 và tầm nhìn 2050 là hết sức quan trọng. TPHCM có đến 17 triệu dân, hướng tới điểm đến hàng đầu châu lục nên hạ tầng giao thông phải đóng vai trò trọng lực trong phát triển kinh tế - xã hội.
Trước đây, nói đến quy hoạch TPHCM chỉ nói đến nội thành là chính, rồi đến sông Sài Gòn và cùng lắm đến Cảng Cát Lái. Nhưng bây giờ, phải nhìn nhận TPHCM là thành phố "bám sông, hướng biển", và đã là đô thị sông nước thì phải phát triển kinh tế cảng biển, đường thủy. Chúng ta đã có các cảng trung chuyển quốc tế, nhưng cần phát triển hệ thống giao thông đường thủy dọc hành lang sông Sài Gòn từ Tây Ninh, qua Củ Chi đến Cần Giờ và hệ thống các kênh, rạch tạo thành một mạng lưới giao thông kết nối nội khu TPHCM, giữa TPHCM với miền Tây Nam Bộ và miền Đông Nam Bộ… Đây là quy hoạch đặc biệt quan trọng vì kinh tế TPHCM phải gắn với giao thông, logistic, du lịch…
Tiềm năng du lịch sông Sài Gòn bị bỏ ngỏ do chưa phát huy thế mạnh liên kết Vùng. Ông có cho rằng sông Sài Gòn không chỉ là trung tâm đô thị, mà phải trở thành trụ cột phát triển kinh tế và du lịch bền vững trong tương lai?
Tôi nghiên cứu sông Sài Gòn 40-50 năm nay rồi. TPHCM không thể thiếu sông Sài Gòn bởi đây là đặc trưng, là một trong những con sông quý hiếm. Dòng chảy của sông từ phía Tây Bắc qua Tây Ninh đổ xuống đi vào thành phố uốn khúc, qua Củ Chi, Thanh Đa… Hiếm có con sông nào như sông Sài Gòn uốn lượn tạo thành một dải lụa ngay giữa thành phố, tạo thành không gian kiến trúc đô thị tuyệt vời cho TPHCM.
Đặc biệt, độ rộng của sông Sài Gòn không rộng như sông Hồng (Hà Nội) nhưng lại không quá bé. Chế độ thủy văn và địa lý tạo cho sông Sài Gòn mặt nước êm ả hơn cả sông Seine của Paris (Pháp). Vì thế, sông Sài Gòn đã trở thành một biểu tượng rất đặc biệt đối với TPHCM, tạo nên cảnh quan đô thị hữu tình, nên thơ. Đây là con sông mà tôi cho rằng mọi quy hoạch đều phải lấy trục không gian về cảnh quan, giao thông dọc hành lang sông làm trọng tâm.
Để tạo đột phá cho quy hoạch phát triển sông Sài Gòn, cần tạo ra hệ sinh thái du lịch quy mô, nơi quy tụ không gian văn hóa, thể thao, sinh thái ở đẳng cấp cao, hướng đến toàn cầu như phát triển các bến du thuyền, lễ hội đẳng cấp và phát triển các đô thị dọc hai bên bờ sông, hình thành hành lang ven sông sôi động trên bến dưới thuyền.
So với các TP có dòng sông chảy qua trung tâm đô thị như như Bangkok (Thái Lan), Thượng Hải (Trung Quốc), Paris (Pháp) hay PhnomPenh (Campuchia) và thậm chí sông Hàn ở Đà Nẵng, thì sông Sài Gòn vẫn chưa được khai thác đúng tầm. Theo ông có cần bổ sung thêm các bến thủy nội địa dọc sông Sài Gòn, đặc biệt là khu vực qua địa phận huyện Củ Chi để phát triển du lịch sinh thái, văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí ở đẳng cấp cao?
Tôi rất đồng tình với quan điểm trên. Thực ra sông Seine ở Paris khá bé, không chạy uốn khúc như sông Sài Gòn, sông Hoàng Phố của Thượng Hải và sông Hàn của Seoul, cảnh quan cũng không đẹp như sông Sài Gòn. Vì thế, theo quy hoạch nào thì TPHCM cũng cần lấy sông Sài Gòn làm trung tâm trong phát triển kinh tế, hạ tầng, đặc biệt là du lịch.
KTS Trần Ngọc Chính, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng – Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam.
Ngoài cảnh quan hai bên bờ sông, phải có du lịch trên sông, mà du lịch trên phải kết nối với các vùng, điểm đến lân cận như hướng về Củ Chi, hay lên đến Núi Bà Đen, Tây Ninh… cho nên cần quy hoạch rất nhiều bến thủy.